Η σημασία της δια βίου μάθησης

Ποιος είναι ο λόγος της αέναης πορείας προς τη γνώση;  Και σε τί ωφελεί; 

Τί είναι η δια βίου μάθηση; 

Στην σύγχρονη αδιάκοπα μεταβαλλόμενη εποχή με τις καθημερινές επιστημονικές εξελίξεις να αποτελούν κανονικότητα σε πολλούς τομείς όπως η τεχνολογία, η οικονομία και η παιδεία, η γνώση και η συνεχόμενη αναζήτηση της γνώσης αποτελούν πρόκληση, αν όχι υποχρέωση.  Η προαναφερθείσα πεποίθηση, η συνεχιζόμενη εκπαίδευση, έχει ειπωθεί με μια φιλοσοφική χροιά ως η δια βίου μάθηση.  Ως δια βίου μάθηση ορίζεται μια προσέγγιση που εστιάζει στις ευκαιρίες και διαδικασίες μάθησης του ατόμου. Αναγνωρίζοντας ότι αυτές οι ευκαιρίες και διαδικασίες τροφοδοτούνται από πολλούς κοινωνικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων, όχι μόνο της τυπικής εκπαίδευσης και των συστημάτων κατάρτισης, αλλά και της οικογένειας, της επιχείρησης και των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Συνοπτικά, ο όρος «δια βίου μάθηση» αντιλαμβάνεται τη παιδεία ενός ανθρώπου ως κάτι το οποίο ξεκινά από τη γέννησή του και συνεχίζει ακάθεκτα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Συνεπώς, δεν περιορίζεται, και δεν θα μπορούσε να περιοριστεί υπό καμία συνθήκη, στη βασική εκπαίδευση και σπουδές, αλλά επεκτείνεται και σε άλλους τομείς και συνεχίζεται κάθε μέρα. Έτσι, η εκπαίδευση μπορεί να εμπλουτιστεί από ποικίλες δραστηριότητες, καθώς και από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση, με πολλούς τρόπους. Η συνεχιζόμενη εκπαίδευση, ως σύνολο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και πρακτικών, εξελίχθηκε στη μορφή που έχει σήμερα μέσα από λαϊκά αιτήματα και διαδικασίες που τουλάχιστον στη γέννησή τους δεν συνδέονταν με την ανάγκη κάποιων ερευνητών ή ακαδημαϊκών για θεωρητική ερμηνεία μαθησιακών συμπεριφορών και διαδικασιών μάθησης στον ενήλικο πληθυσμό.

Δια βίου μάθηση και Βιωσιμότητα 

Η δια βίου μάθηση στον χώρο του περιβάλλοντος και όλων των τομέων που το διαχειρίζονται ή συντηρούνται από αυτό, η συνεχής επιμόρφωση και η εκπαίδευση αποτελούν προτεραιότητα. Το βιογραφικό «μονοπάτι» των ατόμων έχει αλλάξει καθώς, παλαιότερα, το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων εφόσον ολοκλήρωνε τις σπουδές του, ξεκινούσε την επαγγελματική του καριέρα χωρίς περαιτέρω εξειδίκευση στο αντικείμενό του . Ειδικά σε τομείς όπως είναι η παραγωγή τροφής. Στην σημερινή μεταβιομηχανική κοινωνία, στην κοινωνία της γνώσης και σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση αυτό το «μοντέλο» δεν ισχύει πια. Κατά τα τελευταία χρόνια οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, της ανάγκης για σωστή διαχείριση και κατανομή φαγητού, η προσαρμογή σε νέες τεχνολογίες και πολλά ακόμη καλούν, απαιτούν μάλλον, ένα άτομο να αναβαθμίσει τις γνώσεις και τις δεξιότητές του στο επάγγελμα που θέλει συνεχίζει να ασκεί. Ο ρόλος της δια βίου μάθησης σε έναν χώρο όπως είναι η βιωσιμότητα περιλαμβάνει όλες τις μορφές μαθησιακών δραστηριοτήτων στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Αυτές οι δραστηριότητες αποσκοπούν στην απόκτηση ή την ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, οι οποίες συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας απέναντι στη φύση και πώς αυτή αξίζει να μεταχειρίζεται. Να γνωρίζει τα οφέλη και τις δυσκολίες που απαιτεί η προαναφερθείσα μετάβαση. Να εμπλουτίσει συνεπώς την επαγγελματική ένταξη και εξέλιξη του ατόμου, την κοινωνική και περιβαλλοντολογική συνοχή, την ανάπτυξη της ικανότητας παραγωγής έργου και ενεργού συμμετοχής στο περιβάλλον και στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη. Η δια βίου μάθηση περιλαμβάνει την τυπική εκπαίδευση, τη μη τυπική εκπαίδευση και την άτυπη μάθηση. Γίνεται αντιληπτό πως η σωστή παιδεία, η σωστή διαρκής αναζήτηση της γνώσης, δεν εστιάζει μόνο στην απόκτηση ακαδημαϊκών γνώσεων, αλλά είναι κάτι πολύ βαθύτερο που στοχεύει στην καλλιέργεια του πνεύματος και του ήθους. Στην γαλούχηση του ατόμου να αντιμετωπίζει το περιβάλλον ως ένα ζωντανό και απαράλλαχτο μέρος της ζωής του που, με τη σωστή και βιώσιμη συνεργασία του μπορεί να αποδώσει πολλά κοινωνικοοικονομική και πολιτιστικά οφέλη. Έτσι λοιπόν, κάθε ανθρώπινη επαφή, συζήτηση, και αλληλεπίδραση, είτε είναι μεγάλης διάρκειας είτε δευτερολέπτων, μπορεί να διδάξει έναν άνθρωπο κάτι καινούριο που μπορεί να αποδειχθεί πολύ σημαντικό εφόδιο . Αυτό μεγαλώνει όταν γίνεται με προγραμματισμένο και συστηματικό τρόπο.

Ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας [mindset transformation] 

Οι προϋποθέσεις για τη συμμετοχή σε μια φιλοσοφία της «δια βίου μάθησης» ένα άτομο απαιτείται να διατηρεί το μυαλό του ανοιχτό, να σέβεται τις διαφορετικές απόψεις και να είναι ταπεινός. Η πρωτοπορία δεν ήταν πάντοτε αρεστή στις συμβατικές μεθόδους και ούτε προσπάθησε ποτέ να γίνει. Η μεγαλύτερες ιδέες πάντοτε, συνάντησαν τη μεγαλύτερη αντίσταση. Επομένως, το άτομο που στοχεύει στην αλλαγή της νοοτροπίας [mindset transformation ] του ως προς την βιώσιμη μετάβαση οφείλει να κυνηγάει τη γνώση με κάθε τρόπο και να αρπάζει ευκαιρίες με σκοπό να εφαρμόσει αυτή τη γνώση. Στη σημερινή εποχή, το διαδίκτυο είναι ένα εξαιρετικό ατού για την εμβάθυνση των γνώσεών μας, καθώς πλέον διαθέτει μεγάλη γκάμα πληροφοριών για πολλά θέματα. Είναι βέβαια σημαντικό να υπάρχει πάντοτε έλεγχος για την εγκυρότητα των πληροφοριών, ειδικά αυτές που πραγματεύονται θέματα όπως είναι η αντιμετώπιση και διαχείριση του περιβάλλοντος. Επ’ αυτής της ανάγκης εισέρχεται η ανάγκη για συστηματική δράση εκ μέρους πρωτοβουλιών εκ μέρους των εταιρειών που ασχολούνται με την παραγωγή, διαχείριση και προώθηση της γνώσης στο πεδίο αυτό, της βιώσιμης διαχείρισης. Η δια βίου μάθηση δεν απαιτεί μονάχα τον «μαθητή» αλλά και τον «δάσκαλο». Συνεπώς, μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση αποτελεί εκείνη της εύρεσης του οργανισμού που θα αποτελέσει ο πυλώνας, ο φάρος, που θα δείχνει τη γνωσιακή πορεία προς τη βιώσιμη μετάβαση. Η τελευταία αναφερόμενη πρόκληση αξίζει να αναλυθεί και να εκλεπτυνθεί περαιτέρω σε κάποιο επόμενο άρθρο καθώς, μαζί με τον συντελεστή συμμετοχής που ονομάζεται δυστυχώς Covid-19, είναι ίσως από τα μεγαλύτερα προβλήματα [setbacks] που καλείται να αντιμετωπίσει η μετάβαση στη βιωσιμότητα και η βιώσιμη διαχείριση. Αυτό εξηγείται συνοπτικά με την αναγνώριση πως η σφαιρική και ολοκληρωμένη γνώση αποκτάται βέβαια και μέσω των φυσικών δραστηριοτήτων. Μέσω της ενσάρκωσης και εφαρμογής όσων μεταφέρονται από το «δάσκαλο» στο «μαθητή». Η βιώσιμη μετάβαση είναι ένα θέμα διαδραστικό και ζωντανό σε οποιαδήποτε εταιρεία έχει επιλέξει να ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι. Είτε αυτή δραστηριοποιείται στον χώρο της παραγωγής τροφής, είτε στην μεταποίησή της είτε στο χώρο της φιλοξενίας.   Παρ’ όλ’ αυτά, η σημερινή δύσκολη πανδημική κατάσταση δεν θα έπρεπε να αποτελεί δικαιολογία για περαιτέρω καθυστέρηση της απαραίτητης εκπαίδευσης για τον οργανωσιακό μετασχηματισμό που ακούει στην Αγγλική ορολογία «Sustainable Development». Η ανθρωπότητα οφείλει να συμβαδίζει με τις προκλήσεις της και να στοχεύει στην επίλυσή τους. Η κλιματική αλλαγή, η κρίση των τροφίμων, η πολιτιστική κληρονομιά των τόπων που απειλείται, όλα μπορούν να αντιμετωπιστούν. Το μόνο που απαιτούν είναι, όπως προαναφέρθηκε και θα συνεχίσει να αναφέρεται στο μέλλον, την αλλαγή νοοτροπίας απέναντι [mindset transformation ] σε τέτοια προβλήματα.